Je vraagt je misschien af wat de gevolgen zijn als een zzp’er steeds voor dezelfde groep staat. Werk je op school als invalkracht of freelance leerkracht, dan hangt het antwoord af van regels rondom de Wet DBA, schijnzelfstandigheid en de gezagsverhouding. Het draait allemaal om jouw zelfstandigheid, de aard van de opdrachten en het risico op verkapt dienstverband.
Blijf je structureel terugkomen in dezelfde klas als zzp’er? Dan rijzen al snel vragen over de beroepspraktijk, vaste werkinstructies en de belastingstatus. Opdrachtgevers denken aan de gevolgen voor payroll, aansprakelijkheid en het afdragen van sociale premies. Ook de relatie tussen school, opdrachtgever en zelfstandige is belangrijk voor het bepalen van de juridische positie.
In deze situatie loont het om scherp te blijven: Wat als de zelfstandige structureel dezelfde klas draait? Twijfel je over de impact voor jouw samenwerking, opdrachtstructuur of contractvorm, wees dan alert op begrippen als arbeidsovereenkomst, zzp-criteria en handhaving door de Belastingdienst. Zo bescherm je jezelf én je opdrachtgever tegen mogelijke risico’s en onverwachte kosten.
Wat als de zelfstandige structureel dezelfde klas draait? Definitie en context
Wanneer een zelfstandige (zzp’er) telkens dezelfde klas voor zijn of haar rekening neemt, rijst al snel de vraag: gebeurt het hier om structureel invallen of ontstaat er schijnzelfstandigheid? Structureel dezelfde klas draaien betekent dat je als freelancer, interim-leerkracht of zzp-docent, gedurende langere tijd telkens verantwoordelijk bent voor dezelfde groep leerlingen. Dit kan ontstaan binnen basisscholen, middelbare scholen, maar ook in het mbo, speciaal onderwijs en particuliere onderwijsinstellingen zoals Luzac.
Verschillende organisaties zoals de Algemene Onderwijsbond (AOb) en onderwijsplatform Duop onderstrepen het belang om de grenzen goed te kennen. De arbeidsrelatie kan, wanneer deze te veel op een loondienstverband lijkt, leiden tot fiscale en juridische risico’s. Denk dan aan het risico dat de Belastingdienst de (gezags)relatie als een dienstbetrekking aanmerkt – met mogelijke boetes voor de opdrachtgever tot gevolg. Onderwijsinstellingen in Nederland werken vaak met modelovereenkomsten (Goedkeuring Belastingdienst) om DBA-proof te kunnen werken, zoals de onderwijsmodelovereenkomst van de PO-Raad.
Het ontstaan van structurele inzet van zelfstandigen in het onderwijs
Nederland kent een groeiend tekort aan vaste leerkrachten, zowel in de Randstad als in andere regio’s. Scholen kiezen er daarom steeds vaker voor om zelfstandigen langduriger te laten invallen. De aanleiding hiervoor kan een onvervulde vacature zijn, zwangerschapsverlof, langdurige ziekte of een project zoals nieuw onderwijsconcept. In historische zin zagen we sinds 2010 een toename van het aantal zzp’ers in het onderwijs, gestimuleerd door flexibele inzetbehoefte van scholen en verlaagde administratieve drempels via platforms als Access2Work.
De Wet DBA werd in 2016 geïntroduceerd om schijnzelfstandigheid tegen te gaan; dit betekende dat onderwijsinstellingen sindsdien nóg scherper moesten letten op de verhouding tot zelfstandigen. Vanaf 2023 neemt de arbeidsinspectie extra controles af bij organisaties die structureel dezelfde zelfstandige inzetten op vaste lesgroepen.
Het proces: Zo werkt structureel zelfstandig dezelfde klas draaien
Wanneer je als zelfstandige een langduriger opdracht bij een school uitvoert, ziet zo’n traject er doorgaans als volgt uit:
- Opdrachtdefinitie: De school heeft behoefte aan extra capaciteit, meestal in de vorm van langdurige vervanging, nieuw curriculum of differentiatie-projecten.
- Bemiddeling: Via een platform als Access2Work of via directe werving wordt een zelfstandige gevonden, vaak op basis van specialisatie, ervaring en beschikbaarheid.
- Overeenkomst opstellen: Er wordt een (model)overeenkomst opgesteld waarin staat dat de school geen gezagsverhouding met jou heeft en dat je eigen invulling aan het lesgeven mag geven.
- Inzet: Je geeft gedurende een afgesproken periode les aan dezelfde klas, soms met flexibele invulling, soms met vast rooster.
- Evaluatie, verlenging of afronding: Na de afgesproken periode wordt geëvalueerd en volgt eventueel verlenging of overdracht aan een (vaste) collega.
Belangrijk is dat in elke stap wordt voorkomen dat je als zelfstandige volledig vast in de structuur van de school opgaat; autonomie en eigen invulling blijven essentieel.
Soorten opdrachten en varianten bij structureel invallen
Het zelfstandig structureel draaien van dezelfde klas is breed toepasbaar. De verschillende types opdrachten die in de onderwijspraktijk voorkomen zijn:
- Langdurige vervanging: Een collega is ziek of met verlof, waardoor je maandenlang dezelfde groep draait.
- Onderwijsprojecten: Denk aan een tijdelijk programma rondom Burgerschap of Mediavaardigheden waar je als specialist bijspringt.
- Nieuwe onderwijsconcepten: Zoals Dalton-onderwijs of Jenaplan, waarbij een zelfstandige helpt de overgang soepel te maken met tijdelijke ondersteuning.
- Flexibele ondersteuning: Je springt structureel bij op vaste dagen of dagdelen, bijvoorbeeld altijd op donderdag en vrijdag bij dezelfde groep.
Duidelijk is dat de duur en de invulling kunnen fluctueren, maar een patroon van vaste inzet leidt sneller tot discussies over de arbeidsrelatie.
Juridische en fiscale aandachtspunten bij regelmatig lesgeven aan dezelfde klas
De Belastingdienst kijkt naar verschillende criteria bij het beoordelen van arbeidsrelaties. Structureel lesgeven aan dezelfde klas is toegestaan, mits het duidelijk blijft dat je als zelfstandige werkt. Dit voorkomen scholen en zelfstandigen door zaken als:
- Vrijheid van invulling: Je bepaalt hoe je de lessen geeft en wat de lesmethodiek is binnen de afgesproken curriculumkaders.
- Geen gezagsverhouding: De directie of teamleider mag geen gedetailleerde instructies geven over je werkwijze.
- Meerdere opdrachtgevers: Je werkt bij voorkeur tegelijk voor meer scholen of in nevenactiviteiten.
- Eigen ondernemersrisico: Je gebruikt eigen materiaal, schrijft zelf facturen en bent niet opgenomen in het vaste teamoverleg.
Wanneer een van deze elementen onvoldoende aanwezig is, kan dit volgens jurisprudentie (zoals het Landelijk Arbeidsvoorwaardenoverleg Onderwijs) consequenties hebben voor zowel jou als de school.
Praktische voorbeelden en tips uit de onderwijspraktijk
Specialistische platforms zoals Access2Work hebben veel ervaring met structurele samenwerking tussen scholen en zelfstandigen. Enkele illustratieve voorbeelden:
- Voorbeeld basisschool Utrecht: Een zzp’er draait een klas wegens zwangerschapsverlof voor een half jaar. Door inzet van een goedgekeurde overeenkomst blijft het werk DBA-proof.
- Middelbare school in Rotterdam: Regelmatige inzet van externe docenten voor specifieke vakken (bv. informatica) op projectbasis, maximaal drie dagen per week, houdt de samenwerking buiten dienstbetrekking.
- Particulier onderwijs: Luzac zet specialistische zelfstandigen in voor examencoaching, waarbij per traject wordt afgerekend.
- Mbo-instelling Amsterdam: Gastdocenten verzorgen periodiek lesmodules, waarbij ze eigen lesmateriaal en planning hanteren, zonder onderdeel te worden van het vaste docententeam.
Deze vormen dragen bij aan wendbare teams en voorkomen tegelijk risico’s op schijnzelfstandigheid.
Veelgestelde vragen en antwoorden over dezelfde klas draaien als zelfstandige
- Kan ik als zelfstandige een heel schooljaar voor dezelfde klas staan? Ja, mits je duidelijk buiten de gezagsverhouding werkt en voldoende eigen regelruimte hebt. Let goed op contract-, ureninrichting en takenpakket.
- Wat als de Belastingdienst de situatie als verkapt dienstverband ziet? Dan kunnen werkgever en jij als zelfstandige met terugwerkende kracht loonheffingen moeten betalen; laat je daarom adviseren en teken alleen goedgekeurde overeenkomsten.
- Waar vind ik opdrachten die deze constructie correct aanbieden? Platforms als Access2Work screenen opdrachten vooraf grondig, zodat jij als zelfstandige zonder risico aan de slag kunt.
- Kan ik als werkgever toch flexibel samenwerken zonder werkgeversrisico? Ja, met duidelijke afspraken, de juiste overeenkomst én waar nodig begeleiding van een bemiddelaar als Access2Work kan dat probleemloos.
Zelf structureel lesgeven als zelfstandige? Of als school flexibele expertise inzetten?
Wil jij als leerkracht vaker opdrachten oppakken zonder in loondienst te gaan, dan is inschrijven bij Access2Work een logische eerste stap, lees meer via zelfstanding dezelfde klas draaien via Access2Work. Werk je aan de schoolkant en wil je je organisatie wendbaar houden zonder werkgeversrisico, bekijk de mogelijkheden en samenwerkingen via structureel zelfstandigen inzetten in het onderwijs. Zo blijft het onderwijs flexibel én gezond georganiseerd.
Sluit je aan of werk met ons!
Of je nu zelfstandige bent of personeel zoekt – bij Access2Work vind je een veilige, flexibele samenwerking zonder gedoe.
Meest gestelde vragen
1. Wanneer wordt het voor jou als zzp-docent risicovol om structureel dezelfde klas te draaien?
Je loopt risico als zelfstandige (volgens de Wet DBA) wanneer je structureel dezelfde klas lesgeeft en deze situatie sterk lijkt op een loondienstverband. Denk aan vaste roosteruren, hiërarchische aansturing en geen duidelijke eigen ondernemersverantwoordelijkheid. Belastingdienst, DUO en kennisinstituten als KNAB benadrukken dat schijnzelfstandigheid hierdoor op de loer ligt.
Toch kun je risico’s beperken door bijvoorbeeld via Access2 heldere contracten en periodieke evaluaties vast te leggen. Wil je meer weten over werken als zzp-docent in regio Amsterdam, ontdek het volledige aanbod op vrij lesgeven als docent in Amsterdam.
2. Welke signalen geven aan dat je als zelfstandige in het onderwijs als werknemer gezien kunt worden?
Werk je jaar in, jaar uit voor dezelfde opdrachtgever, met dezelfde klas en zonder flexibiliteit, dan worden volgens de Handreiking DBA (bron: Wikipedia, Belastingdienst) je werkzaamheden snel gezien als ‘inbedding’. Dit kan betekenen dat jij en de school alsnog met loonbelasting, sociale lasten en AVG-regelgeving te maken krijgen.
Organisaties als Access2 werken met DBA-proof matching, zodat jouw ondernemerstatus juridisch stevig staat. Minder risico lopen als invaldocent in Rotterdam? Bekijk actuele onderwijsopdrachten op directe invaldocent vacatures Rotterdam.
3. Kun je als zzp’er langdurig op dezelfde school blijven zonder de regels te overtreden?
Als zzp’er mag je meerdere jaren bij dezelfde school werken, maar je moet wel variatie kunnen aantonen: verschillende groepen, tijdelijke projecten of duidelijke eigen ondernemerskeuzes. Alleen dan voorkom je ‘gezagsverhouding’ en voldoe je aan de nieuwste KVK-criteria uit de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB).
Gebruik platforms als Access2, die software en modellen (zoals modelovereenkomsten) inzetten, om in opdracht te blijven werken zonder dat jij en de onderwijsinstelling problemen krijgen. Op zoek in Utrecht? Vind opdrachten via nieuwe zzp-onderwijsopdrachten in Utrecht.
4. Welke praktische tips bestaan er om echte zelfstandigheid te behouden als jij structureel lesgeeft?
Breng variatie, werk voor verschillende scholen, gebruik tools zoals Debiteurnet voor jouw facturatie en zorg dat je jouw tarieven onderhandelt. Experts van Access2 adviseren zzp’ers vooral om zelf te investeren in nascholing en binnen je netwerk zichtbaar te blijven, bijvoorbeeld via LinkedIn en onderwijs-communities.
Door te investeren in continue ontwikkeling en duidelijke afspraken blijft je rol als zelfstandige helder. Wil je weten hoe andere freelancers het aanpakken in het basisonderwijs? Lees meer over actuele opdrachten op lesgeven als freelance leerkracht in Den Bosch.
