Die vraag is belangrijk als je werkt als zelfstandige brandwacht, bijvoorbeeld via een bemiddelingsplatform. Je wilt voorkomen dat een opdrachtgever jouw werkzaamheden opdraagt zoals bij een werknemer, want dan raken verantwoordelijkheid, werkgeversgezag en arbeidsrelatie snel in de knel. Krijg je als brandwacht concrete aanwijzingen die nét te veel als bevel klinken, dan loop je risico op schijnzelfstandigheid of conflicten over de Wet DBA.
Maak heldere afspraken met de opdrachtgever vanaf het begin. Werk als brandwacht altijd op basis van duidelijke protocollen en zorg dat je taken en bevoegdheden vooraf zijn vastgelegd. Dit voorkomt verwarring over gezagsverhoudingen en beschermt je zelfstandigheid tijdens het toezicht houden op brandveiligheid. Je bent tenslotte ingehuurd als zelfstandige, niet als ondergeschikte medewerker.
Slim samenwerken betekent dat je werkt op basis van gelijkwaardigheid en advies. Leg zelf proactief uit waar je grenzen liggen als brandwacht en wijs opdrachtgevers op de risico’s van sturend gedrag. Met deze aanpak blijf je DBA-proof, voorkom je werkgeverschap en zorg je voor een veilige, flexibele werkrelatie voor alle partijen.
Wat zijn gezagsverhoudingen voor een brandwacht en waarom moet je ze voorkomen?
Iedere brandwacht, of je nu in de petrochemie werkt of tijdelijke inzet hebt op een industriële locatie, komt het onderwerp gezagsverhouding tegen. In flexibele samenwerkingen tussen opdrachtgevers en zelfstandigen is het essentieel om gezagsverhoudingen te vermijden. Daarmee bedoel je situaties waarin de opdrachtgever je als een werknemer aanstuurt, wat risicovol is qua DBA-wetgeving. In die wetgeving is het cruciaal dat je als ZZP’er juist géén instructies ontvangt die gezag uitstralen; denk aan directieve aansturing, detaillistische taakopdrachten of correcties op jouw aanpak zonder overleg. Het voorkomen hiervan beschermt niet alleen je zelfstandigheid, maar zorgt ook dat opdrachtgevers geen werkgeversrisico lopen.
Geschiedenis van gezagsverhouding in de brandwacht branche
Brandwachten zijn historisch ontstaan vanuit de brandweerorganisatie. In het verleden was hiërarchische aansturing vanzelfsprekend. Met de opkomst van flexibele arbeid en inzet van zelfstandigen, bijvoorbeeld via bedrijven als Access2Work, speelt het vermijden van gezagsverhoudingen een sleutelrol. Traditioneel was de leidinggevende altijd ‘de baas’, nu is samenwerking op projectbasis de norm. Tools als veiligheidsinstructies van GPI (Generieke Poortinstructie) of werkplekinspecties via Checkbuster ondersteunen deze omslag naar meer zelfstandigheid – mits ze niet worden ingezet als sturend instrument.
Hoe herken je gezag uitstralende instructies als brandwacht?
Onbewust sluipen gezag uitstralende instructies er snel in. De opdrachtgever kan bijvoorbeeld opdrachten geven in plaats van samenwerken op basis van gelijkwaardigheid. Herkenbare signalen zijn:
- Werkorders met vaste instructietaakjes: De opdrachtgever deelt taken uit zonder overleg, bijvoorbeeld ‘controleer elk uur de brandmelders’ in plaats van samen afspreken wat prioriteit heeft.
- Directieve communicatie: Spreekwijzen als ‘je moet nu…’, ‘ik verwacht dat je...’ wijzen op aansturing zoals bij personeel, niet bij zelfstandige samenwerking.
- Functioneringsgesprekken: Evaluaties die lijken op een beoordelingsproces zijn risicovol; een ZZP-brandwacht reflecteert samen met de opdrachtgever, niet onder toezicht.
- Afvinklijsten als controlemechanisme: Een checklist als hulpmiddel mag, maar als de opdrachtgever uitsluitend daarop controleert, voelt het als leidinggeven.
In vijf stappen voorkomen dat je gezagsinstructies krijgt als brandwacht
Met deze aanpak hou je je positie als zelfstandige sterk en DBA-proof.
- Kies je eigen werkmethodes: Gebruik jouw ervaring en kennis om taken naar inzicht en verantwoordelijkheid uit te voeren, niet omdat de opdrachtgever dat zegt.
- Samenwerking in plaats van hiërarchie: Maak afspraken op basis van gelijkwaardigheid – bijvoorbeeld door samen risico’s te inventariseren en te verdelen.
- Houd regie over je rooster: Bepaal in overleg jouw werktijden, pauzes en positie, zodat je aanbod geen eenzijdige planning volgt.
- Schrijf je eigen rapportages: Lever zelf jouw verslaglegging, gebruik eigen tools zoals SafetyCulture of Notiv, en wijs eventuele dwingende formats af.
- Kennisdeling in plaats van instructie: Verzamel input, deel adviezen, en neem samen besluiten in het team zonder opgelegde instructie.
Proces voor zelfstandige inzet volgens de nieuwste regelgeving
Het proces om als brandwacht zonder gezag te werken, begint altijd bij heldere intake en contractvorming. Organisaties als de Belastingdienst, SBB (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) en Access2Work adviseren ZZP’ers zelfstandig verantwoordelijk te laten zijn voor kennis, opleiding en aanwezigheid. Praktisch betekent dit:
- Duidelijke opdrachtovereenkomsten: Geen arbeidsovereenkomst, maar een contract waarin taken en resultaat worden omschreven.
- Eigen materiaal en middelen: Gebruik je eigen PBM’s (Persoonlijke Beschermingsmiddelen), software en rapportagetools.
- Toepassen van VCA en RI&E: Je kunt wel gebruikmaken van protocollen, maar werkt deze op eigen initiatief uit.
- Regelmatige evaluatie (op basis van samenwerking): Bespreek openstaand werk, verbeter gezamenlijk, maar laat geen beoordeling plaatsvinden.
Typen instructies die je moet vermijden en voorbeelden uit de praktijk
Brandwachten werken op diverse locaties: raffinaderijen in Rotterdam, bouwplaatsen in Eindhoven, opslag in Groningen. Op al deze plekken zie je vaak twee typen instructies die gezag uitstralen:
- Operationele aansturing: Bijvoorbeeld ‘Ga naar sector B en blijf daar tot het einde van de dienst’. Als zelfstandige spreek je af (‘Zullen we sector B als prioriteit nemen?’) en evalueer je achteraf.
- Correcties en disciplinaire instructies: ‘Bij herhaling vertrek je van het terrein.’ In plaats daarvan bespreek je feedback samen.
- Urenregistratie: ‘Teken hier wanneer je start en stopt’. Gebruik jouw eigen systeem hiervoor, bijvoorbeeld Exact Online of Moneybird.
- Opleidingsverplichtingen: ‘Je volgt deze training volgende week’. Jij bepaalt zelf je cursussen, zoals bijvoorbeeld via NIBHV of e-learning van GoodHabitz.
Laat Access2Work helpen voorkomen dat gezag in de samenwerking sluipt
Bij Access2Work staat de vrijheid van zelfstandige inzet voorop. Door middel van onze innovatieve koppeling tussen opdrachtgever en zelfstandige werk je altijd projectmatig en in gedeeld overleg, zonder werkgeversrisico. Ontdek hoe je als zelfstandige bij ons in aanraking komt met projecten waarin jouw zelfstandigheid wordt gerespecteerd door je meteen aan te sluiten als brandwacht. Ben je organisatie en zoek je firewatchers op opdrachtbasis, zonder gezag, kijk dan hier hoe je veilig samenwerkt met bonafide zelfstandigen.
Sluit je aan of werk met ons!
Of je nu zelfstandige bent of personeel zoekt – bij Access2Work vind je een veilige, flexibele samenwerking zonder gedoe.
Meest gestelde vragen
1. Hoe voorkom je verplichtende instructies als brandwacht binnen een DBA-proof samenwerking?
Als brandwacht wil je werken als zelfstandige, zonder dat je opdrachtgever gezagsverhoudingen suggereert. Je voorkomt gezag uitstralende instructies door duidelijke werkafspraken te maken, waarbij je taakomschrijvingen, bevoegdheden en verantwoordelijkheden vooraf vastlegt. Hanteren van een heldere projectstructuur, volgens de richtlijnen van de Belastingdienst (DBA – Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties), is hierbij essentieel en voorkomt schijnzelfstandigheid.
In praktijk betekent dit dat je inspeelt op functionele aanwijzingen, maar deze ziet als resultaten en niet als directe opdrachten. Volgens experts van de FNV en Wikipedia is het bovendien raadzaam dat je eigen tools, PBM’s of software inzet (zoals Gidso Safety) en zo je onafhankelijke positie onderstreept. Lees meer over opdrachten voor zelfstandige beveiligers op onze pagina brandwacht- en beveiligingsklussen.
2. Welke afspraken leg je als zelfstandige brandwacht idealiter vast om gezag te voorkomen?
Zorg dat je serviceovereenkomst en opdrachtbevestiging expliciete taakafspraken bevatten, waarin staat dat je adviseert en ondersteunt conform het brandveiligheidsbeleid, maar niet werkt op basis van bevel. Thema’s als eigen risico, werktijden en keuze voor locatie zet je hierbij expliciet op papier. Raadpleeg bronnen als Wikidata voor actuele wettelijke kaders – zo ben je voorbereid bij controles door de Belastingdienst.
Maak tevens gebruik van digitale afsprakentools, zoals Access2, om transparantie te waarborgen. Controleer na elke opdracht of je nog steeds volgens het modelovereenkomst-principe werkt, zoals voorgeschreven door de Kamer van Koophandel. Bekijk ook kansen voor zelfstandigen in onderwijs of zorg, meer info vind je bij flexibele beveiligingsprojecten.
3. Hoe kun je professionele onafhankelijkheid tonen tijdens overleg op locatie?
Professionele onafhankelijkheid toon je door als brandwacht niet klakkeloos opdrachten te aanvaarden, maar proactief inhoudelijk te adviseren op basis van de geldende veiligheidsprocedures die je zelf hebt bestudeerd. Neem deel aan toolboxmeetings, verwijs waar nodig naar NEN 8112 en geef mondeling terug welke punten onder jouw verantwoordelijkheid vallen, zoals door Wikipedia bevestigd als effectief protocol.
Jouw houding is adviserend, niet volgend; overleg en stem werkzaamheden af met andere partners op locatie (zoals bouwcoördinator of safety-manager). Gebruik eventueel digitale communicatieplatforms als Sharepoint om input te delen. Tijdens je opdrachten kun je inspiratie opdoen over flexibele inzetbaarheid in de zorg op ons zorgplatform.
4. Welke signalen duiden op ongewenste gezagsrelatie als brandwacht en hoe handel je?
Krijg je als brandwacht te maken met bijvoorbeeld verplichte aanwezigheidsregistratie, hiërarchische communicatielijnen of vaste werkroosters, dan zijn dit indicatoren van een ongewenste gezagsverhouding (zie DBArichtlijnen op de KVK Knowledge Graph). Handel direct: ga in gesprek met de opdrachtgever en verwijs naar de gemaakte afspraken en modelovereenkomsten; schroom niet een aanpassing te eisen voor het behouden van je zelfstandigheidspositie.
Volgens juristen van ZZP Nederland is proactief rapporteren en schriftelijk vastleggen van grensoverschrijdingen cruciaal. Access2 ondersteunt hierbij via smart contract-template tools. Wil je meer weten over inzetbaarheid als flexibele beveiligingszelfstandige? Bekijk onze pagina over beveiliging inhuren op zzp-basis.
