Je wil als zelfstandige onderwijskracht flexibel aan de slag, maar hoe pak je dit aan zonder in dienstverband te raken of dat er sprake is van een gezagsverhouding? Je wilt samenwerking, maar geen werkgeversrisico. De sleutel ligt in het maken van duidelijke afspraken, zelfstandigheid in de uitvoering en het goed afbakenen van je rol binnen de school.
In het onderwijs betekent flexibel werken zonder gezag dat je jouw expertise inbrengt als zzp’er, vaak via tijdelijke opdrachten of projecten. Hierdoor blijf je buiten het vaste team, met autonomie over je planning, lesmethodes en pedagogische aanpak. Je hebt zelf zeggenschap over wanneer en hoe je werkt, zodat je geen onderdeel bent van de hiërarchie in het schoolteam en DBA-risico’s vermijdt.
Veel scholen staan open voor deze manier van werken. Ze huren flexibele zelfstandigen in voor lesgeven, coaching of projectondersteuning, zolang de opdrachten helder zijn omschreven en jij aantoonbaar zelfstandig werkt. Dit past perfect bij de huidige vraag naar wendbaarheid in het onderwijs. Zo bied je als zelfstandige direct waarde, zonder dat je werkgever wordt of onder het gezag van de school valt.
*Auteur: Specialist in flexibel werken binnen het onderwijs*
*Doel: jou helpen veilig én zelfstandig opdrachten uit te voeren bij scholen zonder werkgeversrisico.*
Wat betekent flexibel werken binnen onderwijsinstellingen zonder gezag?
Flexibel werken binnen het onderwijs betekent dat je als zelfstandige tijdelijk of parttime inzetbaar bent bij scholen, hogescholen, universiteiten of educatieve stichtingen zonder een vast dienstverband aan te gaan of onder hiërarchisch gezag van de opdrachtgever te vallen. Je levert een dienst als zelfstandig ondernemer, bijvoorbeeld als interim docent, onderwijsontwikkelaar of projectleider, waarbij je verantwoordelijk blijft voor je eigen invulling van het werk en tijdsbesteding. Dit scheidt je duidelijk van werknemers in loondienst, waarbij instructies en toezichthoudend gezag centraal staan.
Bij deze werkwijze worden de regels rondom de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) aangehouden, zodat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid. Rollen van zelfstandigen zoals onderwijsadviseurs, examinatoren en curriculumontwikkelaars sluiten bijzonder goed aan bij deze manier van werken. Je kunt flexibel worden ingezet waar jouw expertise het hardst nodig is, zonder ingewikkelde contracten of werkgeversrisico.
Flexibiliteit in het onderwijs: Van deeltijd tot projectbasis
De trend van flexibel werken bij onderwijsinstellingen is sterk in beweging. Sinds de introductie van innovatieve onderwijsmethoden door organisaties zoals Kennisnet, Nuffic en de Open Universiteit ontstaat er behoefte aan extra capaciteit die zich snel kan aanpassen. Denk aan digitale transformatie, het opvoeren van creativiteit voor blended learning of de inzet van externe specialisten bij tijdelijke onderwijsprojecten.
- Op projectbasis: Flexibele krachten worden ingezet voor specifieke projecten, bijvoorbeeld om een digitaal lesportaal te ontwikkelen, examens te digitaliseren of blended learning pilots te testen.
- Deeltijd inzet: Zelfstandige zelfstandigen draaien enkele dagen per week mee op scholen, zoals een interim teamleider, vakdocent kunstatelier of trainer mediawijsheid.
- Adviesopdrachten: Je begeleidt het onderwijsteam als onafhankelijk adviseur rondom thema’s als formatief toetsen, inclusie of internationalisering, zonder gezagsverhouding.
- Co-creatie met personeel: Externe deskundigen werken samen met vast personeel aan onderwijsvernieuwing, maar bepalen daarbij zelf hun aanpak en tempo, in lijn met de opdracht.
In al deze gevallen gelden duidelijke criteria, zoals beschreven door de Belastingdienst en experts als Pierre Gorissen en Marjan Vermeulen, voor het ontbreken van gezag en de mate van zelfstandigheid.
Stappenplan: Hoe start je als zelfstandige zonder gezag in het onderwijs?
Wil je aan de slag als zelfstandige zonder gezagsrelatie? Volg deze stappen voor een goede start:
- Bepaal je specialisatie: Kies je vakgebied en type opdracht (bv. lesgeven, training, digitalisering of pedagogisch advies).
- Regel je inschrijving: Schrijf je in bij de Kamer van Koophandel en zorg voor een btw-nummer (voor zzp’ers, freelancers of interimmers).
- Gebruik een heldere overeenkomst: Werk op basis van een opdrachtbevestiging waarin duidelijk staat dat je zelfstandig werkt zonder instructies van de opdrachtgever; Access2Work biedt hiervoor handige sjablonen en begeleiding.
- Regel je administratie: Zorg dat je zelf je facturen verstuurt, uren bijhoudt en belasting afdraagt; tools als Moneybird en Exact Online maken dit eenvoudig.
- Bouw aan je netwerk: Sluit je aan bij platforms zoals Access2Work, neem deel aan events van de PO-Raad of de Vereniging Hogescholen, en houd je LinkedIn-profiel actueel.
Soorten opdrachten en werkvormen flexibel zonder gezag in het onderwijs
De onderwijssector kent talloze werkvormen zonder gezagsrelatie, ideaal voor als je je eigen tijd wilt indelen en je expertise wilt inzetten waar het er het meeste toe doet.
- Curriculumontwikkeling: Zelfstandige onderwijskundigen werken samen met scholen aan het vernieuwen van lesprogramma’s, bijvoorbeeld rondom STEAM-onderwijs of digitale vaardigheden.
- Gastlessen en masterclasses: Zelfstandigen uit het bedrijfsleven, cultuur of wetenschap delen hun kennis via korte reeksen gastlessen of praktijkprojecten.
- E-learning ontwikkeling: Digital experts ontwerpen, testen en implementeren onderwijsmodules op platforms zoals Moodle of Itslearning, zonder vast dienstverband.
- Mentorschap en coaching: Externe talentcoaches begeleiden studenten of teams in een tijdelijk traject gericht op loopbaanontwikkeling, soft skills of studieplanning.
Overal staat het ontbreken van hiërarchisch toezicht centraal. Je voert je opdracht zelfstandig uit, stemt af met je opdrachtgever over het resultaat en blijft flexibel in tijd en plaats van werken.
Proces en waarborgen: Waar moet je als onderwijsinstelling op letten?
Om flexibel en DBA-proof samen te werken, hanteren onderwijsinstellingen een gestroomlijnd proces:
- Afstemmen opdracht en resultaat: Samen bepalen jullie duidelijke deliverables zonder verplicht werkproces of aansturend gezag.
- Vastleggen van afspraken: Gebruik een modelovereenkomst, zoals geadviseerd door de Kamer van Koophandel en de PO-Raad, waarin zelfstandigheid, werktijden en resultaat worden geduid.
- Geen vaste werkuren of locatie: Zelf bepalen waar en wanneer je werkt (zolang het voor het project of lesactiviteit past).
- Eigen tools, methodes en materialen: Je kiest je eigen middelen en deelt je werkzaamheden naar eigen inzicht in (denk aan software als Teams, Zoom of Google Workspace).
Goede communicatie, evaluatie en een duidelijke exit-strategie horen ook bij het proces, zodat de samenwerking soepel en transparant verloopt—zonder discussies achteraf over gezag of loonheffingen.
Veelgestelde vragen over flexibel werken zonder gezag
- Kun je zelfstandig digitaal lesgeven?: Ja, veel docenten leveren via platforms als LessonUp online lessen of huiswerkbegeleiding zonder dat de instelling instructies geeft.
- Wat als gezag toch ontstaat?: Wordt er toch leiding gegeven of controle uitgeoefend, dan kan er sprake zijn van een arbeidsrelatie; kies daarom voor platforms zoals Access2Work waar processen expliciet op zelfstandigheid zijn ingericht.
Bereid je voor op een dynamische rol waar autonomie, expertise en impact samenkomen binnen innovatieve onderwijsprojecten. Ben je benieuwd hoe je jouw carrière flexibel vormgeeft of als onderwijsinstelling zonder werkgeversrisico talent inzet? Meld je nu aan als flexibele onderwijszelfstandige of ontdek hoe Access2Work scholen helpt flexibel en veilig samen te werken zonder gezag.
Sluit je aan of werk met ons!
Of je nu zelfstandige bent of personeel zoekt – bij Access2Work vind je een veilige, flexibele samenwerking zonder gedoe.
Meest gestelde vragen
1. Hoe werk je als zzp’er flexibel binnen onderwijsinstellingen zonder hiërarchisch gezag?
Werk je als zzp’er binnen een onderwijsinstelling, dan is het belangrijk dat je onafhankelijk blijft. Je bepaalt als zelfstandige je eigen werktijden, aanpak en materiaal, zodat het gezagscriterium – een kernpunt uit de Wet DBA en door de Belastingdienst omschreven – niet van toepassing is. Opleidingsinstanties als DUO en bronnen als Onderwijsinspectie (Wikipedia, Wikidata) hanteren duidelijke kaders die je los van gezagsverhoudingen en in projectvorm laat werken.
Organisaties zoals Access2 ondersteunen je door heldere projectafspraken te maken, rollen exact af te bakenen en door gebruik te maken van DBA-proof contractmodellen. Dit biedt juridische zekerheid voor jou én de opdrachtgever. Nog meer weten over deze flexibele samenwerkingen? Lees onze eigen handleiding flexibel onderwijsopdrachten vinden en uitvoeren als zzp’er.
2. Welke rollen kun je als zelfstandig onderwijszelfstandige aannemen zonder het risico op loondienst?
Als je aan de slag wilt zonder werkgeversrisico, kun je rollen kiezen zoals vakprojectbegeleider, curriculumontwikkelaar, gastdocent of interim trainer. Je voert jouw opdrachten zelfstandig uit, zonder dat het schoolbestuur (referentie: PO-Raad, VO-raad via Wikipedia) het ‘hoe’ van jouw functioneren bepaalt. Hierdoor is er geen sprake van gezag en voldoe je aan de definities volgens jurisprudentie en kennisdocumenten van de Belastingdienst.
Praktisch: software als Mijngroei, Edumatch of Edux helpen om projectmatig te werken, waarbij je slechts resultaatverantwoordelijk bent. Op zoek naar actuele regionale klussen? Kijk dan op onze pagina voor onderwijsopdrachten voor zzp’ers in Utrecht en rondom Utrecht!
3. Hoe kan Access2 jou DBA-proof inzetten binnen scholen en onderwijslocaties?
Access2 werkt met vooraf getoetste modelovereenkomsten van de Belastingdienst en maakt heldere afspraken over de zelfstandige uitvoer van jouw taken. Dit voorkomt schijnzelfstandigheid in het primair, voortgezet en middelbaar onderwijs, een onderwerp dat op de radar staat van onderwijsjuristen zoals prof. dr. H.J. van Mourik (Radboud Universiteit, Google Knowledge Graph). Door collectieve contracten, transparante bemiddeling en het gebruik van digitale tools voor urenregistratie traceer je jouw projecten volledig zelfstandig.
Met locaties door heel Nederland, van Amsterdam tot Groningen, koppelt Access2 scholen aan flexibele specialisten zoals jij. Ontdek waar je DBA-proof aan de slag kunt op bijvoorbeeld onze mogelijkheden rondom Amsterdam als zzp-docent.
4. Hoe bewijs je bij een opdracht dat je zonder gezag werkt voor onderwijsinstellingen?
Het bewijs zit in de praktijk én het contract: je overlegt vooraf duidelijke deliverables, werkt zonder tijdgebonden instructie, gebruikt je eigen lesmethodes en bepaalt je eigen volgorde van werkzaamheden – allemaal in lijn met de modelovereenkomsten van de Belastingdienst en de relevante arbeidsrechtelijke jurisprudentie. Kennisplatforms als Kennisnet en onderwijsbladen als Didactief publiceerden hier recent ook over.
Wil je als freelancer in bijvoorbeeld het basisonderwijs aan de slag en geen loondienstprobleem riskeren? Lees dan hier verder over freelancen in het basisonderwijs als zelfstandige voor praktische tips en voorbeelden uit de praktijk.
