Benieuwd naar 8 voorbeelden van situaties waarin je DBA-proof status vervalt? Als zzp’er of opdrachtgever kun je soms zomaar van een koude kermis thuiskomen. Denk aan scenario’s als sturende leiding vanuit de organisatie, verplichte werktijden, het ontbreken van eigen materiaal, of het ontvangen van vakantiegeld en vakantiedagen. Deze situaties zetten je meteen buiten het veilig kader van DBA-proof werken.
Het lijkt soms simpel, maar juist in de praktijk ontstaan snel risico’s. Bijvoorbeeld als een opdrachtgever je behandelt als werknemer, je opdrachten alleen mag uitvoeren met goedkeuring of wanneer je structureel langer op één opdracht werkt dan afgesproken. Het zijn deze voorbeelden die duidelijk maken dat schijnzelfstandigheid snel op de loer ligt.
Wil je echt zeker weten dat je geen werkgeversrisico loopt? Dan is het kennen van deze 8 voorbeelden van situaties waarin je DBA-proof status vervalt, essentieel. Zo kun jij als zzp’er of de organisatie waarmee je samenwerkt, valkuilen vermijden en blijven werken zoals de wet DBA het bedoelt: flexibel en zonder verrassingen.
Wanneer is je DBA-proof status in gevaar?
Verlies van DBA-proof status kan grote gevolgen hebben voor zowel zelfstandigen als opdrachtgevers. De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is ontworpen om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Toch zijn er situaties waarin je status als ondernemer ineens verdwijnt en je (voor de Belastingdienst) toch als werknemer wordt gezien. Hieronder vind je 8 concrete voorbeelden waar het mis kan gaan.
Werkgever heeft te veel sturing en gezag
Als opdrachtgever mag je in Nederland wel sturen op resultaat, maar niet op de manier waarop het werk wordt uitgevoerd. Wanneer je als zelfstandige toch werkt onder toezicht of leiding van de opdrachtgever, lijkt er al snel sprake van een dienstverband. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als een manager iedere stap controleert, de werkmethodes voorschrijft of dagelijks rapportages moet ontvangen. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de Belastingdienst hebben dit als belangrijk aandachtspunt benoemd.
- Regelmatige beoordelingsgesprekken: Als je net als vaste medewerkers verplicht aan evaluaties meedoet.
- Werkrooster opgelegd krijgen: Als jouw werktijden niet zelf bepaalt zullen worden, maar in het teamrooster staan.
- Tools of software moeten gebruiken van opdrachtgever: Verplichting tot het werken met bedrijfsapplicaties kan gezien worden als gezagsverhouding.
- Verplichte aanwezigheid bij alle teammeetings: Niet incidenteel, maar standaard deel uitmaken van het teamoverleg.
Geen eigen ondernemersrisico meer
Ondernemersrisico, oftewel de kans op niet worden betaald bij ziekte of wanneer het werk opdroogt, is een cruciaal kenmerk van zelfstandig ondernemerschap. Zodra je verzekerd bent van werk en inkomen zonder dat je risico loopt, kun je jouw DBA-proof status verliezen.
- Doorbetaling bij ziekte: Als je toch krijgt doorbetaald als je ziek wordt, net als werknemers.
- Garantie op opdrachten of volumes: Wanneer je bijvoorbeeld minimaal 32 uur per week gegarandeerd werk krijgt.
Bepalende factor: geen eigen klanten of acquisitie
Elke ZZP’er moet aantoonbaar voor meerdere opdrachtgevers werken. Als je eigenlijk maar één opdrachtgever hebt, loop je het risico dat je als werknemer wordt gezien. Daarnaast moet je kunnen aantonen actief acquisitie te doen en zichtbaar te zijn op platforms zoals LinkedIn of via je eigen website – zoals hier bij Access2Work.
- Slechts één opdrachtgever per jaar: Je werkt langdurig exclusief voor dezelfde organisatie.
- Geen eigen marketing of reclame: Geen website, social media of netwerkactiviteiten buiten huidige opdrachtgever om.
Opdrachtgever levert materiaal, middelen en locatie
Zelfstandigen gebruiken normaal hun eigen gereedschappen en bepalen werkplek zelf. Werk je dagelijks op kantoor met de bedrijfslaptop, bedrijfsauto en tijdelijke toegangspas, dan vervalt het verschil met een gewone werknemer.
- Verplicht gebruik van bedrijfsmiddelen: Van tools tot werktelefoon, alles wordt gefaciliteerd.
- Altijd fysiek aanwezig op locatie opdrachtgever: Geen enkele ruimte om werkplek zelf te kiezen.
Structureel verrichten van kernactiviteiten
Als je als zelfstandige structureel werk doet dat tot de kern van het bedrijf behoort, loop je het risico op inbedding in de organisatie. Denk aan een ontwikkelaar bij een IT-bedrijf of een verpleegkundige in een ziekenhuis. Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, benadrukte dit punt recentelijk opnieuw.
- Meedraaien in ploegendiensten: Je valt precies onder de planning en interne processen van het team.
- Dezelfde taken als vaste medewerkers: Geen onderscheid meer zichtbaar tussen ZZP’er en personeel.
Conclusie: wees alert op signalen
Deze voorbeelden zijn geen complete lijst, maar geven duidelijk aan waar je als zelfstandig zelfstandige op moet letten. De grens tussen werknemer en zelfstandige is vaak dun. De Belastingdienst, met recente aandacht vanuit de Tweede Kamer en het CBS, blijft hierop controleren. Blijf je opdracht regelmatig toetsen op elementen zoals gezag, risico en zelfstandigheid. Werk altijd met een actuele modelovereenkomst en laat deze checken bij deskundigen zoals Access2Work.
Wil je jouw DBA-proof status blijven behouden of als zelfstandige een opdracht aannemen met minder risico? Meld je direct aan bij onze flexibele opdrachten. Ben je werkgever en benieuwd hoe wij kunnen helpen de samenwerking structureel compliant te houden, ontdek de mogelijkheden via het platform van Access2Work.
Herken jij één van deze situaties in jouw opdracht? Blijf kritisch en voorkom vervelende naheffingen of boetes. Door tijdig te signaleren en goed contracteren kun je problemen voorkomen en zorgeloos werken via Access2Work.
Sluit je aan of werk met ons!
Of je nu zelfstandige bent of personeel zoekt – bij Access2Work vind je een veilige, flexibele samenwerking zonder gedoe.
Meest gestelde vragen
1. Wat zijn 8 voorbeelden van situaties waarin je DBA-proof status vervalt?
Je DBA-proof status kan vervallen als je als zzp’er structureel werkt onder gezag van een opdrachtgever, geen eigen ondernemersrisico loopt of geen meerdere opdrachtgevers hebt. Denk aan situaties als het structureel werken met vaste werktijden, verplicht gebruik van interne systemen van de opdrachtgever, of wanneer je geen zelfstandig acquisitie doet. Ook het ontbreken van zelfstandige ondernemingsactiviteiten zoals investeren, of als je te afhankelijk bent van één opdrachtgever, schaadt je zelfstandigheid.
In branches zoals onderwijs en zorg, waar Access2 actief is, zien we vaak dat langdurig inhuren via hetzelfde rooster, volledig gebruiken van bedrijfsmiddelen van scholen of zorginstellingen, meedoen aan functioneringsgesprekken, of geen eigen tarief bepalen allemaal risico’s vormen. Wil jij als zzp docent DBA-proof blijven? Lees dan verder op dit platform voor onderwijsopdrachten.
2. Wanneer loop je risico dat je DBA-proof contract ongeldig wordt verklaard?
Risico ontstaat als je zelfstandigheid niet aantoonbaar is. Als je als zzp’er bijvoorbeeld deelneemt aan interne trainingen met verplichte aanwezigheid – een situatie die volgens de Belastingdienst vaker tot dienstbetrekking leidt – vervalt de DBA-proof status snel. Ook als de opdrachtgever bepaalt welke opdrachten je wanneer uitvoert, ben je feitelijk geen ondernemer, wat de analyse van de Belastingdienst bevestigt (zie Wikidata: Handhaving Wet DBA).
Praktisch voorbeeld: een freelance docent in Rotterdam die deelneemt aan personeelsvergaderingen en geen declarabele uren maakt zonder directe opdracht, wordt sneller gezien als verkapte werknemer. Wil je weten waar jij als zzp’er op moet letten in het onderwijs? Bekijk de inzichten van Access2 over zzp-inzet in Zuid-Holland.
3. Hoe voorkomt technologie of software dat je DBA-proof status verliest?
Tools zoals de Modelovereenkomst van de Belastingdienst en contractgenerators van Access2 bieden ondersteuning bij het vastleggen van afspraken, zodat je DBA-proof blijft. Met deze software kun je onder meer je opdrachtomschrijving, tarief en proces van zelfstandige uitvoering vastleggen. Wetenschappelijke analyses laten zien dat heldere contracten met duidelijke deliverables het risico op schijnzelfstandigheid verkleinen (zie Wikipedia: Wet DBA).
Een data-gedreven platform maakt inzichtelijk hoe vaak je voor dezelfde opdrachtgever werkt, en waarschuwt als je te afhankelijk wordt. Zelfstandig acquisitie via bemiddelingsplatforms en automatische monitoring helpen je voorkomen dat je DBA-proof status vervalt: benieuwd naar slimme tools? Lees hoe Access2 dit faciliteert in deze vacaturegids.
4. In welke sectoren speelt DBA-proof verlies het vaakst, en wat zijn de gevolgen?
Het verlies van DBA-proof status speelt het vaakst in de zorg, het onderwijs en de beveiliging, waar opdrachtgevers langdurig dezelfde flexwerkers inschakelen. Als je DBA-proof status vervalt, kan de Belastingdienst loonheffingen eisen bij de opdrachtgever, wat zorgt voor contractbeëindiging en een terugvordering van sociale premies. Brinkman, arbeidsrecht-expert (zie Google’s Knowledge Graph), waarschuwt hiervoor in menig publicatie.
In Amsterdam en omgeving staat het onderwijs bekend om wisselende interpretaties van zelfstandigheid. In de praktijk betekent DBA-verlies vaak dat je uit de flexpool gehaald wordt en geen nieuwe opdrachten meer krijgt. Wil jij als zzp’er juist kansen blijven benutten? Check alle actuele klussen op zzp-docent Amsterdam en blijf veilig actief.
