Als je met meerdere brandwachten tegelijk werkt via een collectieve inzet, kom je al snel in aanraking met de regels rondom de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties). Het klinkt efficiënt, zo’n groep inzetten via een eigen samenwerking, maar het risico op schijnzelfstandigheid ligt op de loer. Je wilt voorkomen dat je achteraf te maken krijgt met naheffingen, loondoorbetalingen of zelfs boetes van de Belastingdienst.
In de praktijk zie je dat betrokkenheid in aansturing, gezagsverhoudingen en gezamelijke schema’s al snel lijken op werkgeverschap in plaats van zzp’erschap. Hierdoor loop je kans dat opdrachtgevers én brandwachten onbewust onjuiste contractvormen hanteren.
Daarom is het essentieel de Wet DBA goed te begrijpen voordat je brandwachten collectief aan de slag zet. Let op zaken als flexibele inzet, het ontbreken van werkgeversgezag en zorg voor waterdichte overeenkomsten. Zo voorkom je onaangename verrassingen én bouw je aan een sterke, betrouwbare samenwerking tussen opdrachtgever en zelfstandige.
Risico’s rond de collectieve inzet van brandwachten onder de DBA-regeling
De collectieve inzet van brandwachten via de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) roept cruciale vragen op. Brandwachten zijn onmisbaar voor de bedrijfsbrandweer, industrie en bouwprojecten, waar veiligheid en toezicht tegen brandgevaar centraal staan. Toch levert de inzet van groepen brandwachten via flexibele samenwerkingsvormen, zoals zzp-constructies, specifieke risico’s op voor opdrachtgevers én zelfstandigen. De Belastingdienst kijkt kritisch naar collectieven binnen brandveiligheidsprojecten, aangezien deze vaak schuren met de gezagsverhouding en organisatierisico’s uit de DBA-wetgeving.
Wat houdt collectieve inzet van brandwachten in?
Brandwachten worden vaak in groepen ingezet, bijvoorbeeld tijdens onderhoudsstops of evenementen, op locaties als raffinaderijen, chemische plants, havens en ziekenhuizen. Hierbij contracteren opdrachtgevers via bemiddelaars of detacheringbureaus soms meerdere zelfstandigen tegelijk. Dat klinkt efficiënt, maar het roept vragen op rond autonomie, aansprakelijkheid en gezag. Als een ploeg brandwachten bijvoorbeeld werkt volgens de vaste werkmethodes van de opdrachtgever, in ploegendiensten onder leiding van een planner in ‘bedrijfskleding’, schuurt dat al snel met de eisen van ondernemerschap die onder de DBA horen.
De belangrijkste risico’s van collectieve inzet voor DBA
Zelfstandig werken volgens de DBA-regels vereist ondernemerschap, zelfstandige bedrijfsvoering en het vermijden van een gezagsverhouding. Dat is lastig te waarborgen bij collectieve brandwachten-inzet. Hier zijn de grootste risico’s:
- Schijnzelfstandigheid: Veel brandwachten verrichten hun opdrachten onder strakke coördinatie, vaste roosters en directe aansturing, waardoor het risico op een dienstbetrekking (fictieve loondienst) groeit.
- Gezagsverhouding: Als brandwachten deel uitmaken van een collectief dat valt onder directe aansturing van de opdrachtgever, wordt gewerkt in een constructie die lijkt op loondienst, met alle fiscale en juridische gevolgen.
- Fiscale naheffingen: De Belastingdienst kan boetes opleggen, premies en loonheffingen naheffen als blijkt dat er feitelijk sprake is van loondienst en niet van echt ondernemerschap binnen het collectief.
- Aansprakelijkheid en verzekeringen: Onheldere verantwoordelijkheden en dekking bij schade of incidenten kunnen leiden tot discussie over wie juridisch aansprakelijk is – zeker als verzekeringen alleen loondienst dekken.
Dit betekent dat zowel facilitair managers, HSE-specialisten als HR-managers van bedrijven als Tata Steel, Shell, Dupan, Vopak, BAM Infra, en Uniper te maken krijgen met risico’s als het collectief organiseren van brandwachten via freelancers niet correct is ingericht.
Belangrijke sub-entiteiten en termen bij DBA en collectieve brandwachten
Het onderwerp raakt meer aspecten dan louter de inzet op locatie. Belangrijke begrippen zijn:
- Gezagsverhouding: In de context van DBA is géén (feitelijk) baas-werknemerrelatie toegestaan. Collectieve inzet onder teamleiding of uitvoerder is dus al snel verdacht.
- Ondernemerschapscriteria: Zelfstandigen moeten zich presenteren als ondernemers, meerdere opdrachtgevers hebben en zelf opdrachten binnenhalen. In een collectief is dat al snel minder duidelijk, zeker als alles via één bureau verloopt.
- CAF-model: Het model “Control, Autonomy, Financial risk” wordt door toezichthouders gebruikt om zzp-inzet te toetsen. Binnen collectieve brandwachten inzetten ligt de autonomie vaak bij de opdrachtgever.
- Modelovereenkomst brandwacht: Modelovereenkomsten zijn bedoeld voor zelfstandige samenwerking zonder loondienst. Als een collectief werkt vanuit één overeenkomst voor een heel team, is individuele zelfstandigheid moeilijk aantoonbaar.
Casus: Hoe werkt het in de praktijk?
Neem bijvoorbeeld een opdrachtgever in de petrochemische industrie die tijdens een stop 12 brandwachten tegelijk inhuurt via een extern bureau. Op papier zijn dit allemaal zelfstandigen, maar in werkelijkheid dragen ze dezelfde bedrijfskleding, draaien volgens één werkrooster en nemen direct instructies van de veiligheidscoördinator van het bedrijf. Dit levert risico’s op:
- Onvoldoende onderscheid tussen zelfstandigen en eigen personeel: Als brandwachten door collega’s op locatie niet te onderscheiden zijn van vaste medewerkers, vergroot dit het risico voor naheffingen.
- Grote financiële risico’s bij incidenten: Ongevallen kunnen leiden tot claims waarbij de verzekeraar dekking weigert omdat de arbeidsrelatie niet helder is. De opdrachtgever kan dan alsnog aansprakelijk worden gesteld.
Stappenplan om risico’s bij collectieve inzet te beperken
Volg deze stappen om als bedrijf of zelfstandige risico’s in te perken:
- Analyseer de arbeidsrelatie: Check of brandwachten werken als echte zelfstandigen, met eigen materiaal, facturering, meerdere opdrachtgevers en businessrisico.
- Gebruik individuele contracten: Zorg voor afzonderlijke overeenkomsten per brandwacht, geen groepscontracten of blanket-inzet.
- Beperk centrale coördinatie: Geef geen dagelijkse leiding of instructies die horen bij een baas-werknemerrelatie.
- Controleer verzekeringen en aansprakelijkheden: Leg duidelijk vast wie waarvoor verzekerd is en voorkom open eindes in de verantwoordelijkheidsverdeling.
- Schakel een specialist als Access2Work in: Voorkom dat je in valkuilen trapt en laat contracten en inzet controleren door een partij die wél DBA-proof inzet garandeert.
Tips om collectieve inzet DBA-proof te organiseren
Het is essentieel alle betrokkenen goed te informeren over de regels van zelfstandig ondernemerschap binnen brandwachtenteams. Werk met trainingen, checklists en laat modelovereenkomsten toetsen, bijvoorbeeld aan de hand van criteria van de Nederlandse Arbeidsinspectie. Digitale tools zoals contractbeheersoftware, tijdregistratie-apps en gescheiden communicatiekanalen maken de scheiding tussen zelfstandigen en personeel duidelijker, wat helpt richting compliance.
Wil jij als zelfstandige brandwacht de juiste samenwerkingen vinden die DBA-proof zijn, meld je aan bij Access2Work als veilig inzetbare zelfstandige. Ben jij als werkgever benieuwd hoe je zonder risico diverse brandwachten flexibel inzet, bekijk dan de mogelijkheden voor collectieve inzet zonder werkgeversrisico en voorkom vervelende (fiscale) verrassingen.
Sluit je aan of werk met ons!
Of je nu zelfstandige bent of personeel zoekt – bij Access2Work vind je een veilige, flexibele samenwerking zonder gedoe.
Meest gestelde vragen
1. Wat zijn de belangrijkste DBA-risico’s bij collectieve inzet van brandwachten?
Collectieve inzet van brandwachten brengt onder de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) vooral het gevaar met zich mee dat de Belastingdienst het werk als verkapt dienstverband ziet. Bekende risico’s zijn schijnzelfstandigheid, onvoldoende zelfstandige opdrachtverlening en het ontbreken van eigen ondernemerschap. Volgens kennisbronnen zoals de Rijksoverheid en Wikipedia wordt het onderscheid tussen zelfstandige en werknemer essentieel getoetst op gezagsverhouding en vrijheid van indeling van het werk door de brandwacht.
In de praktijk betekent dit dat als je als groep brandwachten onder eenduidige aansturing werkt, je sneller onder de loep gelegd wordt bij een controle. Wil jij weten hoe je DBA-proof kunt samenwerken als beveiligingszelfstandige? Check dan zeker onze tips over veilig ZZP-brandwacht opdrachten regelen zonder werkgeversrisico.
2. Welke gevolgen heeft een schijnzelfstandig oordeel voor opdrachtgever én brandwacht?
De gevolgen zijn niet mals: bij een negatief oordeel kan de opdrachtgever alsnog loonbelasting en sociale premies moeten nabetalen – vaak met forse boetes. Een zzp-brandwacht loopt bovendien het risico achteraf als werknemer te worden beschouwd; dit kan aanspraak op ontslagbescherming, loondoorbetaling en pensioenrechten betekenen, wat de flexibiliteit van freelance inzet flink onder druk zet.
Experts als arbeidsjurist Mirjam de Blécourt (Forbes) benadrukken dat opdrachtgevers goed contractueel onderscheid moeten maken en de werkpraktijk moet kloppen met wat op papier staat. Wil je als onderwijs- of zorgzelfstandige ook flexibel maar juridisch veilig werken? Kijk dan naar ons aanbod voor DBA-proof zorgbemiddeling voor ZZP’ers.
3. Hoe voorkom je risico’s bij collectieve inhuur van brandwachten volgens de Wet DBA?
Je vermijdt de grootste risico’s met een waterdicht modelovereenkomst, individuele afspraken en heldere taakverdeling – dit stelt Zilverenkruis, gespecialiseerd in flexibele beveiliging, ook. Laat elke brandwacht zelfstandig ondernemen met eigen materiaal, verantwoordelijkheden en facturering. Gebruik digitale tools als Contractbook of HelloSign om overeenkomsten te archiveren en bewijzen van zelfstandigheid te verzamelen.
Daarnaast helpt Access2 organisaties bij het opzetten van flexibele teams zonder gezagsverhouding, zodat collectieve inzet voldoet aan de richtlijnen van Autoriteit Persoonsgegevens en de Belastingdienst. Wil je inspiratie opdoen voor onderwijsalternatieven via flexibele inzet? Ontdek onze diensten voor invaldocent- en onderwijsdetachering zonder risico.
4. Zijn er praktijkvoorbeelden van collectieve brandwachtinzet waar het misging met DBA?
Absoluut, in de industrie zijn er al inspectierapporten van de Inspectie SZW (nu: Nederlandse Arbeidsinspectie) waar collectief ingehuurde brandwachten niet als zelfstandigen maar als werknemers werden aangemerkt. Dit kwam vaak doordat de opdrachtgever roosters bepaalde, werkinstructies gaf en materialen leverde – wat allemaal wijst op een gezagsverhouding. Een bekend voorbeeld betrof een grote onderhoudsstop in de Rotterdamse haven waarbij miljoenen aan naheffingen volgden, aldus het FD.
Dit laat zien hoe cruciaal het is om de arbeidsrelatie goed vorm te geven en vast te leggen. Weet je niet zeker hoe je DBA-proof werkt? Neem contact met Access2, dé specialist om samenwerkingen in de beveiliging en zorgsector volledig compliant te organiseren.
